Ynze Klazes en Eelkje Lieuwes
Ynze Klazes (*1740) was vanaf 1763 boer op "Gerroltsma" te Ternaard. Hij gebruikte ook de plaats "Indijk" (zie kaart 1768), ten N.O. van Ternaard bij het gehucht "'t Schoor" tot na 1788 (floreencohier). Ynze wordt van 1775 tot 1791 als Diaken gemeld in de afrekeningen van de Diaconie van de doopsgezinde gemeente in Ternaard.
Eelkje Lieuwes, geboren 1730 te Ternaard dochter van Lieuwe Marks
(leraar bij de doopsgezinde gemeente aldaar).
Eelkje trouwt op 28-01-1748 met Sjoerd Klazes.
Sjoerd Klases is zoon van Klaas Sakes en Tettie Sjoerds,
in 1711 doopsgezind lidmaten in Holwerd, Blija, Ternaard.
Sjoerd is boer op de plaats Gerroltsma, die al sinds 1640
in de mannelijke lijn in bezit/gebruik is.
Eelkje liet zich een half jaar na het huwelijk,
op 15-06-1749 op belijdenis dopen.
Kinderen van Eelkje en Sjoerd:
1746 Gatske, ~1750 Tetje, 1752 Klaas S (+1800 Hallum), 1758 Baukje.
Zij heten na 1815 allen Gerroltsma.
Uit de Speciekohieren (volgnr 31; Gerroltsma en Indyk, stem 16):
1757 2 schoorstenen, 6 hoofden, 4 koeien, 2 rieren, 9 paarden,
68.5 pondemaat bouwland.
Sjoerd Klazes overleed 1760/1761.
Zoon Klaas S zal in 1798 op de plaats Gerroltsma opvolgen.
Eelkje hertrouwde 20-06-1762 met Ynze Klases.
Ynze liet zich op 20-05-1764 op belijdenis dopen.
Kinderen van Ynze en Eelkje:
Gosse Y, Lieuwe Y, Sibren Y, 1769 Sjoerd Y, Klaas Y.
Uit de Speciekohieren (volgnr 31; Gerroltsma en Indyk, stem 16):
1761 de weduwe, de man obiit [Sjoerd Klazes, Lieuwkjes eerste man].
1763 Ynze Klazes [Lieuwkjes tweede man]. 1770 meid minder,
1774 knecht minder, 1781 zoon en dochter getrouwd, 1793 zoon getrouwd,
1795 zoon getrouwd. 1796 laatste vermelding in Ternaard.
|
In 1795 vond in de Nederlanden de "franse revolutie" plaats.
De zittende magistraten werden afgezet.
De nieuwe "patriottische" besturen
bestonden vooral uit aanzienlijke burgers, gematigd in hun opvattingen
(de radikale patriotten waren in 1785/86 naar het buitenland,
met name Frankrijk, gevlucht).
In Friesland waren de nieuwe bestuurders
veelal welgesteld en ook wel academisch gevormd, vaak doopsgezinden
(die nu wel amten konden uitoefenen).
Ze waren verantwoordelijk voor de federalistische koers van Friesland.
Ondertussen keerden de doorgewinterde patriotten
uit ballingschap terug en ze stookten onrust die ertoe leidde,
dat gematigde bestuurders werden afgezet.
De nieuwe bestuurders waren meer mensen met een radicale
maatschappelijke en sociale visie.
[Samengevat uit Kuipers (2002), p. 184]
|
In 1796/97 verhuist Ynze Klazes met zijn gezin naar Barradeel.
Voelde hij zich na 1796 niet meer welkom?
Hij wordt boer op "Groot Ropta" onder Wijnaldum
(zie kaartje: GR; zie ook
Notities).
|
|
Ynze wordt lid van de raad van de "Grietenije Barradeel". Op zijn tochten van Ropta naar het Grietenijbestuur moet Ynze langs de stins Hottinga gekomen zijn. Deze stins stond ten westen van de kerk van Pietersbierum, onderaan de terp. De stins was eigendom van de laatste Grietman, Jan van Echten, die in 1795 met de "franse revolutie", zijn functie had verloren. De stins werd echter nauwelijks bewoond en is later (kort na 1844) afgebroken. Zie Stinsen van Friesland. De tekening is uit 1753, door P.I. Portier.
Uit de Floreencohieren 1798 Barradeel, Wijnaldum:
Ynze Klazes op Nr. 28, Ropta, eigenaar P. Stinstra.
Groot 40 p.m., belast met f 40.
In 1818 is Ynze nog steeds de gebruiker.
Speciekohieren Wijnaldum, nr. 48:
1801-1805: 2 schoorstenen, 4-7 koeien,
1-3 rieren, ~45 p.m., belasting f ~9.
Eelkje overlijdt in 1813.
Ynze hertrouwt 1815 nog met de jonge vrouw Trijntje Arjens Donia
(uit Minnertsga).
|
Zijn jonge vrouw Trijntje Arjens Donia hertrouwt met Jan Jarigs Hibma en dit echtpaar is in 1828 gebruiker van de boerderij.
Sjoerd Ynzes en Gerritje Kornelis
Sjoerd is 1749 in Ternaard geboren, Gerritje in 1771. Ze trouwden in 1798 in de doopsgezinde kerk te Holwerd, een plechtigheid die door de overheid werd toegelaten en als een geldig huwelijk werd erkend.
Ze gaan in Midlum wonen (zie kaartje; zie ook
Notities).
In 1802 worden ze als lidmaat van de doopsgezinde kerk in Harlingen vermeld.
Sjoerd wordt in de floreencohieren (1798, 1818) gemeld bij
diverse percelen bij de "Riedweg",
van 16 pm eigenaar, van 5 pm gebruiker.
Hij is ook (speciecohier) bezitter van 5 paarden.
Kinderen: 1799 Minke (x Douwe Laansma), 1802 Klaas (+1804 verdronken),
1803 Ynze (x Minke K Postma),
1806 Eelkje (x Lamminga), 1810 Klaas (1831 x Sjoukje F Miedema).
Gerritje overlijdt in 07-12-1810 te Midlum.
Vader en kinderen nemen in 1811 allen de familienaam "de Boer" aan.
|
Sjoerd hertrouwt op 1 april 1813 in Almenum met de 46 jaar oude Jentsk(j)e Tolsma uit Midlum, sinds 1803 weduwe van Tjeerd Volkers. Sjoerd zijn broer Sybren is een van de getuigen.
In 1818 is Sjoerd armenvoogd te Midlum.
In 1821 overlijdt zijn tweede vrouw, Jentskje Tolsma.
Hij is ook "Mede Gecommitteerde tot het Dijkbestuur".
Sjoerd overlijdt 10-12-1827,
"des nadenmiddags ten één uren"
in het huis nummer 93 te Midlum.
De dood wordt aangegeven door zijn zwager Rintje Tolsma en zijn
schoonzoon Douwe Laansma, de laatste boer te Kimswerd.
Terug naar het kwartierblad SY en GK
Ynze Sjoerds en Minke Klazes
Ynze is in 1803 geboren in Midlum
(ingeschreven in het register van de doopsgezinde kerk van Harlingen).
Minke is 1804 geboren te Hantum (ten Z. van Ternaard;
zie kaart).
Ze verhuisde met haar ouders naar Kimswerd.
Ynze en Minke waren neef en nicht (hun moeders waren zusters).
Ynze kon boer worden op een "greidpleats" (weiland, koeien) van 84 pm aan de zuidkant van Midlum. Minke moest dus karnen en ze nam vaak borelingen mee naar de karn-kelder en legde ze in het "bûteraerd" (en lange en brede ondiepe bak voor het kneden van boter). Minke was klein een bij iedereen geliefd.
Kinderen: kind(+), 1830 Sjoerd (x Lieuwkje Heerkes Hibma), 1833 Aafke, 1835 Klaas (1866 x Jetske Post), 1837 Gerrit(+), 1840 Gerrit, 1842 Hyltje (x Johanna Faber), 1844 Kornelis (+1854), 1846 Gerritje(+).
In 1850 wordt Ynze boer op de plaats aan de Âldyk
(kaart: P; zie ook
Notities).
De gebouwen van deze boerderij waren nieuw want
bij een vreselijk onweer in 1843 was alles afgebrand.
Ook de Pietersbierumer toren en kerk waren uitgebrand.
Gaan de jongere kinderen nu naar school in Pietersbierum,
bij meester Folkert U. Lourensz?
Per kind wordt in elk geval 6 stuivers schoolgeld per kwartaal betaald
(zie over schoolmeesters
in Pietersbierum).
Al spoedig blijkt dat vier zoons teveel was voor een bedrijf, ook omdat Sjoerd en Gerrit niet zo goed met elkaar konden opschieten.
1. - Zoon Sjoerd (was een beetje mank) trok er uit en werd kooltjer en vlaskoopman te Midlum. Hij trouwde 1861, zijn vrouw stierf 1868, een dochter Minke (*1862) nalatende. Hij hertrouwde twee jaar later, werd boer in Pietersbierum en kreeg nog twee zoons, Ynze en Klaas.
2. - Klaas (*1835) werd boer en ging later met zijn vrouw Jetske (*1844) naar een eigen boerderij (70 pondemaat; het Boelema leen, een boerderij in het Liauckema areaal). Hij was wel een goede boer, was een van de eersten die een zaai-machine had. Ze kregen geen kinderen. Ze woonden later tot hun dood (Klaas in 1917, Jetske in 1922) aan de west-uitgang van Pietersbierum aan de weg naar "de Pleats". Twee vazen werden vererfd aan hun neef Klaas Sjoerds (zie vazen).
3. - Gerrit (*1840, +1921) en zus Aafke
(*1833, +1910).
Zij bleven op de plaats "P" aan de Âldyk,
met heit en mem;
daar voedden ze de (halfwees geworden) dochter Minke van hun broer Sjoerd op.
Toen Gerrit later (in 1911, na Aafke's overlijden)
met de boerderij wilde ophouden ging hij samen met Klaas
(zoon van Sjoerd uit diens tweede huwelijk) naar de landheer om te bepleiten,
dat Klaas Sjoerds als huurder mocht opvolgen, hetgeen lukte!
[ Deze plaats zal in totaal 5 generaties in de familie zijn,
in volgorde zijn dat: Ynze S, broer en zus Gerrit Y en Aafke Y,
Klaas S, Auke K, Klaas A. ]
4. - Hyltje woonde met Johanna eerst aan de weg naar Wijnaldum, later in "'t Brûn Peerdsje" (kroegje aan de weg van Pietersbierum naar Wijnaldum)
|
|
Voor meer over plaatsen en huizen zie de kaart vanwege Hibma en de Boer aan de westkant van Pietersbierum.
In 1869 staat er een advertentie in de Leeuwarder Courant met de uitnodiging een "kafmolen" te komen gebruiken. De molen is blijkbaar ontstaan uit investeringen van diverse boeren, daaronder Sjoerd Ynzes.
Minke overleed in 1877. Ynze zegt in de overlijdensadvertentie:
"49 1/2 jaar was zij mij eene trouwe gade",
en voor hare Kinderen was zij eene liefdevolle Moeder.
Ynze dronk op latere leeftijd wel eens wat veel,
ook in "'t Brûn Peerdsje", bij zijn zoon Hyltje.
Ynze overleed in 1899, 96 jaar oud, op de boerderij.
Zijn overlijden
werd door twee arbeiders aangegeven, de ene was Rinse Post
(nakomelingen waren later ook arbeider op de boerderij).
Gerrit, Aafke, Klaas en Hyltje vormen dan een maatschap. Gerrit en Aafke zetten de boerderij voort (tot 1911).
Bronnen:
Kuipers, J., 2002, "Een Revolutie Ontrafeld - Politiek in
Friesland 1795-1798"; Uitg. van Wijnen, Franeker; ISBN 98 5194
2144 3
Terug naar kwartierblad YS en MK