Cornelis Theunis Crap (*1733) en Wytske Jans (*1743)

Cornelis werd 1733 geboren als zoon van Theunis Feiken (schipper) en Rinsje Harmens. Preciese geboortedata zijn niet bekend. Hij is op 18-05-1759 doopsgezind gedoopt.

Cornelis huwt in 1757 met Ymkje Sytzes. Zij overlijdt voor 1769. Vanwege zijn tweede huwelijk (zie hierna) wordt op 11-01-1769 de boedel opgemaakt. Echter tot een formele boedelscheiding komt het pas in 1781, als de zoons volwassen zijn en hun deel van de goederen in eigen beheer overnemen. Deze aktes CTC laten zien hoe zo'n ingewikkelde boedelscheiding geregeld wordt. Cornelis houdt de zathe aan de Oudedijk onder Vrouwenparochie, zoon Sijds krijgt de "boerkerije" aan de Koudeweg te Jacobiparochie te gebruiken.

Cornelis hertrouwt 1769 (eerste aankondiging 25-12-1768) te Vrouwenparochie met Wytske Jans.

Vrouwenparochie
eind 18de eeuw;    uit
Bulthuis en Bendorp 1792

Wytske Jans is 24-02-1743 geboren en op 29-02-1743 gedoopt.

Uit beide huwelijken zijn er kinderen, ten dele herleid uit huwelijks- en overlijdens-actes van na 1811.
Cornelis en Ymkje: 1760 Siedse, ~1770 Theunis, en nog twee kinderen die voor 1780 dood gaan (zie laatste deel inv. 67 RA 575/9, aktes CTC).
Cornelis en Wytske (in Vrouwenparochie): ~1770 Renske, ~1782 Ymkje.

In 1772 wordt Cornelis (met zijn zwager Boyen) voogd over de minderjarige kinderen van zijn schoonvader Jan Booyens (uit diens tweede huwelijk). RA536/3: Boyen (met behoorlijke eed), Cornelis Theunis (vermits doopsgezind zijne naar het formulier).

Toen in de tweede helft van de 18e eeuw liberaal gedachtengoed werd ontwikkeld (voor enkele details zie opmaat tot revolutie) was Cornelis ook geinteresseerd.

Cornelis wordt in 1760 en 1783 genoemd als Diaken van de doopsgezinde kerk (zie GvhB). In 1795 werd hij "Municipaliteitslid". Hij onderzoekt dan wangedrag van franse soldaten. De problemen gaan meest terug op de betaling, die in papieren assignaten werd gedaan, assignaten die steeds minder waard bleken (officieel gedevalueerd werden). Maar over het algemeen hebben de franse soldaten uit het leger van de commandant Pichegru zich, in vergelijking met die uit andere legers, redelijk gedragen.

Tussen 1787 en 1792 richtte schoolmeester Augustinus Stellingwerf van Vrouwenparochie, tesamen met anderen, het leesgezelschap "Ledige Uren Nuttig Besteed" op (GvhB, II p.325). Dit gezelschap verbreidde zeker de patriottische en liberale ideën. en het heeft lange tijd grote invloed uitgeoefend op het gebied van intellectuele en politieke ontwikkeling. Vele leden kregen functies in het bestuur van de gemeete en de grietenij (Kuiken 2013, Bijlage 17).

Revolutie
   In de "Geschiedenis van het Bildt" (Sannes 1953) komen we de naam Crap veelvuldig tegen. Het is Theunis Cornelis (zoon van Cornelis Crap), die boer te St Annaparochie aan de Koudeweg was. Een maand na de inval van de fransen wordt T.C.(Crap) lid van het op 7 Feb. 1795 opgerichtte "Comite Revolutionnair" (CR) van Friesland, later wordt dat "Representant van het Volk van Friesland" genoemd. De "liberalen" of "patriotten" droegen vaak blauwe mutsen of blauwe cocardes.
   Terstond worden de vonnissen van 1787 tegen patriotten door het CR geannuleerd en de (naar Frankrijk) gevluchtte patriotten kunnen terugkeren. Op aanraden van dit CR werd in het Bildt een nieuw "Bestuur en Gerecht" geformeerd (10 Feb. 1795). Cornelis Theunis was een van de 9 leden. Het annuleren van de oude vonnissen had positive gevolgen ook voor Reinder Tietes de Jong, die eveneens terugkeerde en met Rinske Cornelis Crap (de zuster van Theunis) trouwde (zie bij Opmaat tot revolutie).
   Veelal wordt nu het bezit van gevluchtte aristocraten verbeurd verklaard en dan verkocht, om schulden aan provincie en burgers te gaan voldoen. Op het Bildt treft dit het geslacht van de Grietman van Haaren. Hun buitenhuis in St Annaparochie wordt verkocht, de gebouwen door de nieuwe eigenaar gesloopt en de stenen als bouwmateriaal verkocht.

Vanaf 1792 waren de leesgezelschap leden Cornelis Crap en J. Fransen lid van de nieuwe gemeenteraad. En vanaf 1796 was ook Reinder Tietes de Jong, die in 1975 met dochter Rinske van Cornelis en Wytske trouwde en leesgezelschap lid werd, raadslid (Kuiken 2013, Bijlage 17).

Uit de Speciekohiren 1798, Het Bildt, nr 45: 1 1/2 schoorsteen, 7 volw., 4 koeien, 1 rier, 7 paarden, 21 1/2 p.m. bezaaid land; belasting f 67-19-1 1/2.

In 1798 worden de raden vernieuwd. Er komt een nieuwe "Raad der Gemeente van 't Bildt" waarvan Cornelis Theunis Crap namens Vrouwenparochie lid is (GvhB). Hij blijft lid tot 1802 (Kuiken 2013, Bijlage 17).

Cornelis zag (zie GvhB) als Diaken der doopsgezinde kerk dat in 1794 het aantal leden der doopsgezinde gemeente van St Annaparochie erg geslonken was. Men besloot zich aan te sluiten bij de doopsgezinden van Oude Bildtzijl. De groep in OBZijl telde toen slechts 18 leden. Vanaf 1794 fungeerden als diaken van de samengevoegde gemeente Trijntje Roels (wed. van Dirk Pieters Bakker), Cornelis Theunis Crap en de Pollenboer (Bildtpollen) Dirk Dirks de Jong (ook wel Blaumuts genoemd; zie boven bij "Revolutie").

Cornelis overlijdt in 1808, Wytske in 1810.

Terug naar de kwartierstaat van CTC en WJ.

Kuiken. K., 2013. "Het Bildt is geen eiland", Ned. Agronomisch Hist. Inst.
GvhB = Sannes, H., 1953-56. "Geschiedenis van het Bildt", Deel III, Weever, Franeker

(2019.02.19)   begonnen februari 2011;   ks643m.html