Maria van Selbach   (~1510 - 1576)
en enkele van haar nakomelingen


Wapens van de ouders van Maria:
Johan von Selbach en Judith Smullinck

Maria is omstreeks 1510 geboren, in de eerste jaren van haar vaders dienst bij Johan van Wisch op Terborgh (graafschap Zutphen). Haar moeder is Judith S(ch)mullin(c)k, dochter van de drost van Zevenaar, een plaats 15 km ten westen van Terborgh in het hertogdom Kleef.  Ze groeide op Terborgh op. Het gezin verhuisde kort na 1522 naar het kasteel van Coevorden, Maria's vader was daar "kastelein" en Drost van Drente geworden.


Hersefurt/Harsevoort/Herzford was een leengoed tegenover Lingen aan de Eems (het kaartje heeft Noord naar rechts).

Maria trouwde in 1535 met Roelof van Münster, heer van Herzford.

De vader van Roelof heette ook Roelof van Münster, heer van Herzford.

Vader Roelof erfde de heerlijkheid Ruinen van zijn moeder Johanna van Ruinen. Hij was drost van Drente (1505-1512) en kastelein van Coevorden. Hij kocht de burcht Kinkhorst, op schootsafstand ten westen van Meppel, die hij versterkte. Hij was berucht om zijn manipulaties, oorlogjes en afpersingen. Een legertje van de bisschop van Utrecht verjoeg hem en hij vluchtte 1512 naar Oost Friesland. Daar leefde hij van inkomsten uit Herzford. Hij overleed 1519.
FLP (1973): [Vader] Roelof was getrouwd met Bauwe/Bawine Heemstra, dochter van Abbe Heemstra. De borg "Duirsum" (of Tem Ham), 1.7 km ten westen van de kerk van Loppersum, provincie Groningen, was door Bawine in het huwelijk ingebracht (Emsl 1992, p.628).
Ze hadden 3 zonen:  1. Roelof (x Maria).   2. Jasper (*ca.1502), werd Marschalk van de Duitse Orde in Lijfland, Baltikum, maar viel 1556 vanwege ongehoorzaamheid aan de orde in ongenade. Hij stierf in een oorlog met Rusland in 1577 (Mol, 2014).  
3. Georg/Jurjen, trouwde omstreeks 1530 met de mooie Allegunda, dochter van Bolo Ripperda (van Agteren 2014). Hij werd soldaat bij Baltasar van Esens en later schulte van Aurich (O-Friesld.). Hij wierf bij wijlen troepen voor zijn broer Jasper in Lijfland. Het huwelijk bleef kinderloos. Na 1545 op Nienhaus in Aschendorf, gestorven 1556 (zie Mol, 2014).
In 1532 verpandde Karel van Gelre Westerwolde met de borg Wedde aan Georg van Münster (Mol, p.209), de latere schulte van Aurich, en zijn moeder, weduwe Bauwe, ging daar wonen. De borg Wedde kwam echter na de ontmachtting van Karel van Gelre in 1536 (eerste slag bij Heiligerlee) in handen van keizer Karel V en Bauwe moest dat slot verlaten avec ses damoiselles et pucelles et leurs joyaulx, bagues, accoutrement, or et argent en ce que leur compete. Ze moet toen naar Duirsum gegaan zijn, want Bauwe is 1540 gestorven en in de Loppersumer kerk begraven.

Maria woonde daarna met haar man op het huis "Duirsum". Haar zwager Jasper van Münster uit Lijfland kwam daar regelmatig op bezoek, ook in 1556, toen broer Georg van Münster overleden was (Mol, 2014). Het is onbekend of de halfbroer van Maria, Johan van Selbach, die toen Maria trouwde al schulte in Emmen was, ook op bezoek kwam.

Kinderen: gedocumenteerd zijn   Agnes, Roelof, Aldegunde, Johan. Wanneer ze geboren zijn is onbekend.

In 1536 moest de vader van Maria, Johan van Selbach de Drost, Coevorden verlaten (ook hier was de macht aan Karel V gekomen). Via Gelre keerde Johan in 1538 terug naar Crottorf, naar het slot in het graafschap Nassau waar hij geboren was. Maria's moeder, Judith Smullink, stierf daar in 1542.

Roelof hoopte tot provoost van Loppersum benoemd te worden, maar keizer Karel V benoemde in 1543 Roelofs schoonzon, Johan de Mepsche.
Roelof van Münster stierf in 1558 en hij werd in Loppersum begraven.

Na de dood van Maria's vader Johan in 1563 erfde zij nog 40 goudgulden. Later werden er processen gevoerd over de verdeling van die erfenis. Maria's kant werd vertegenwoordigd door Johan de Mepsche, de man van dochter Agnes, en Roeloff van Münster, haar zoon. Maria, haar halfzuster Catharina en Judith, dochter van Maria's al overleden broer Henrick, kwamen in 1574 voor het Reichskammergericht zu Speyer (het Hoge Hof voor het midden-westen van het keizerrijk) tot een vergelijk (JF, p.95).

Maria stierf 09-05-1576 te Loppersum. In de kerk van Loppersum is haar 2 m hoge grafzerk met de familiewapens der voorouders (voor de Selbach en Smullink wapens zie boven) het pronkstuk onder de oude zerken. Het grafmonument lijkt niet afgemaakt te zijn, enkele namen ontbreken en wapens zijn niet ingevuld. Wellicht kwan dit door oorlogsomstandigheden in 1576, men had wel wat beters te doen (JJW).

 
De kinderen

1.  Agnes van Münster
Agnes trouwt omstreeks 1561 met Johan de Mepsche, hoofdeling en Luitenant van de stad Groningen, geboren ca 1520.

Johan was eerder getrouwd geweest met Catharina van Siegen, dochter van Arnold van Siegen, burgemeester te Keulen, en Catharina Wolff.
Meps: Johan was de zoon van Evert de Mepsche, burgemeester van Groningen, en Anna Jarges.
Wiki JdM: Johan de Mepsche (~1520 - 1585) is een spaansgezind bestuurder van Groningen tijdens het begin van de "Tachtigjarige Oorlog". Hij is fel rooms katholiek en verwerft faam als ketterjager.


D= Duirsum/Den Ham; L= Loppersum;
links onder: Groningen stad.

Als Johan geboren wordt is Groningen nog een zelfstandige stad. In 1536 moet ook Groningen Karel V als landsheer erkennen. De Mepsche weet binnen de nieuwe staat carrière te maken als een trouw dienaar. Zijn financiële positie verbetert aanzienlijk door zijn huwelijk met Agnes/Anna waardoor hij de borg Duirsum (Den Ham) bij Loppersum verwerft (zie de kaart).  In 1543 benoemt keizer Karel V hem tot Proost van Loppersum.
In 1557 wordt hij door [stadhouder] Arenberg benoemd tot luitenant-stadhouder in Groningen. In dat jaar legt de door koning Philips II benoemde nieuwe drost van Drenthe, Engelbert van Enssen, bij hem (vanwege Arenbergs afwezigheid) de eed van trouw af (Magnin, 3-I, p.141). Als luitenant-stadhouder onderscheidt hij zich als een katholiek die niet bereid is toe te geven aan de wensen van de protestanten. Als het stadsbestuur de Broerkerk ter beschikking van de protestanten wil stellen verzet hij zich daartegen.
In 1568 was Nassau met een leger de spaanse gebieden binnengevallen, belegert Groningen en wint de slag bij Heiligerlee, maar wordt later bij Jemgum verslagen. Na de dood van Arenberg bij Heiligerlee hoopt de Mepsche zelf tot stadhouder bevorderd te worden. Hij wordt echter gepasseerd. Zijn carrière lijkt voorbij als Groningen 1576 toetreedt tot de Pacificatie van Gent, maar na het [zogenaamde] verraad van Renneberg [George van Lalaing, graaf van Renneberg] in 1580 keert de Mepsche terug in het bestuur van Groningen. Als uitvoerder van de Spaanse/katholieke plakkaten wordt hij zeer gevreesd.
FLP (1973): Tijdens de inval van Lodewijk van Nassau in 1568 legt Johan de Mepsche [op Duirsum] een klein garnizoen, maar dat vertrekt als de geuzen naderen. Het huis wordt door hen in brand gestoken. Spoedig daarna wordt het huis weer opgebouwd, waarvoor stenen werden gebruikt van het na de oorlogshandelingen voor sloop vrijgegeven klooster Wittewierum. (De tekening van Ten Ham is van de Coenderskaart uit 1678.)


Borg Ten Ham bij Loppersum. "Chateu qui n'avoit son pareil au terroir de Groningen".
Gesloopt omstreeks 1725 (FLP, 1973)
.

De Mepsche verbleef vaak op Duirsum en hij schreef daar talrijke brieven als luitenant, dus als onder-stadhouder. Plaatselijk probeerde hij zijn positie uit te bouwen door andere hoofdelingen uit te schakelen en een staande rechtstoel te vormen. Abel Eppens (eigenerfde boer, wedman, protestant en fel antikatholiek, chroniekschrijver) klaagt daarover. De Mepsche sterft in 1585 op zijn behuizing in den Ham aan de pest.
Agnes, zijn weduwe, trachtte op dezelfde voet voort te gaan met de baas te spelen (volgens Eppens). Verzet van de eigenerfden was vergeefs, want Agnes genoot de steun van [de nieuwe] stadhouder Verdugo.
Von diesem Ehepaar befindet sich ein Glasfenster im ehemaligen Kloster Ter Apel, nahe der Deutschen Grenze. Das Wappen der Agnes v. Münster ist allerdings farbenverkehrt dargestellt (Emsl 1992, p.627).

FLP (1973): Na de dood van Agnes, of mogelijk na de dood van Johan de Mepsche (overleden op 7 april 1585, begraven te Loppersum), kwam Duirsum aan hun zoon
Roelof de Mepsche, getrouwd met Joachime Böselager. Hij is minder bekend geworden dan zijn vader. In 1594 legde hij de eed van trouw af aan het nieuwe protestante bewind (stadhouder Willem Lodewijk van Nassau-Dillenburg), zodat hij op de landdag mee kon doen met compareren (processen voeren over adelijk bezit). Maar het beheer over de proosdijgoederen van Loppersum, zoals zijn vader die had, kon hij niet terugkrijgen.
Hij stierf in 1628.
FLP (1973): De zoons Evert Johan en Rudolf Henning moesten in 1633 wegens schulden Duirsum met bijbehorende rechten en 66 grazen land (de hof was al 12 grazen groot) verkopen. Meps: Er waren de dochters, Catharine, Johanna (x Assuerus Clant), NN=Agnes? (x Aepko van Ewsum).

2.  Roelof van Münster
Roelof (1531-1600), heer van Harsevoort, trouwde ~1560 met Ida Onsta (1540-1600) van de Onstaborg te Sauwerd, prov. Groningen. Ida haar ouders waren Hidde Onsta (1505-1543) en Johanna Spaen van Camphuijsen (1510-1575).
Ub: Ida en haar zuster Adda (getrouwd met Claas van Burmania), erfden van hun kinderloze broer Eylco de wereldlijke proosdij van Leens met de tienden en alle gerechtigheden die vanouds daarbij hoorden. Bij de boedelscheiding van Eylco in 1576 verkregen Roelof van Munster, hoofdeling te Duirsum, en Ida Onsta het huis te Sauwerd met alle gerechtigheden.
Roelof van Munster en zijn vrouw verkochten in een niet bekend jaar Sauwerd aan Caspar van der Wenge, hoofdeling te Oldersum in Oost-Friesland, in 1582 getrouwd met Oede Onsta, een dochter van Aepco Onsta.
Schilderijen van Roelof en Ida zijn in het bezit van het museum in Lingen: "zwei schöne, überlebensgroße, und auf verleimte Eichenbretter gemalte Ölbilder, wohl aus der Schule Lucas Cranach" (Emsl 1992, p.627).

Roelof en Ida kregen 10 kinderen: Johanna van Münster (* ~1565; x Hendrik van Rechteren), Maria van Münster (x Menno van de Clooster), Rudolf van Münster (x Elsabe van Munnich), Judith van Münster (x Wilhelm von Waldenburg), Margaretha van Münster (+1649; x 1593 Zeger van Rechteren en Bredenhorst +1603), Theodora van Münster Vrouwe van Harsevoort (+1654; x 1602 Jost Caspar von Loen; Emsl p.628), Aldegonda van Münster (x Diederik van Voerst), Hendrik, Engelbert, Catharina.

3. Aldegunde van Münster
Voor het huwelijk van Aldegunde met Henrich van Langenn, zoon van wijlen Andreas van Langenn en Hyska Frese tot de Schwankenborch, worden september 1562 de huwelijkse voorwaarden geregeld. Ze krijgt 1500 Joachimsdaalders mee uit haar ouderlijke Munsterse, Bentheimse en Lingense goederen, haar deel in de erfenis van haar vader, te weten land in Den Ham en een heerd gelegen te Stedum, tenslotte haar toekomstig deel uit de erfenis van haar moeder. Ook wordt over en weer vruchtgebruik geregeld. (Zie 15620903 Aldegunde.)

4. Johan van Münster
Johan was "Domkeller" van het aartsbisdom Riga, Baltikum, geworden. Wellicht had oom Jasper van Münster daarbij geholpen (Mol 2014, p.214). Voor Johan is een tekst met deze informatie, onder vermelding van "Jonker te Duirsum, Den Ham en Loppersum", op het 1562 (mede door zijn toedoen?) gebouwde orgel van de kerk in Loppersum aangebracht (Pathuis 1977, Nr. 398). Johan geraakte 1577 in een oorlog met Rusland in gevangenschap (zijn oom Jasper kwam toen om bij de verovering van diens kasteel Ascheraden door de russen) maar kon 1585 naar Lithauen terugkeren (Mol, p.239).

van Agteren, P.W.G., "genealogie van het geslacht Ripperda"; Lulu Press Inc. (2014). ISBN 978-1-291737322.
Emsl = Emsländische und Bentheimer Familien Forschung, 1992, Heft 18
FLP = Formsma, W.J., Luijtjens-Dijkveld Stol, A.J., en Pathuis, A.; "Ommelander Steenhuizen en Borgen" (1973).
JF = Friedhoff, J., (2004). "Die Familie von Hatzfeld" (Grupello Verlag)
JJW = van Weringh, J.J. In "Gruoninga, tijdschrift voor genealogie en wapenkunde", 25e-26e Jg. 1980-81, p.1, "De Selbachs".
Meps = Stamboom Mepsche
Magnin, J.S., "Drenthes Geschiedenis", 3-I = "3e stuk. eerste gedeelte. 1522-1580"; Oomkens, Groningen (1847).
Mol, J.A., "Traitor to Livonia?"; in Ordines Militares, XIX, p.205 (2014).
Pathuis, A., "Groninger Gedenkwaardigheden". Van Gorcum, Assen (1977). ISBN 9023215001.
Ub: Borgen - Onstaborg
Genealogie de Mepsche: https://gw.geneanet.org/roelfs?lang=nl&m=N&v=de+MEPSCHE
Wiki JdM = Johan de Mepsche; Wikipedia

Terug naar startpagina.

(2018.11.20)   s-maria-nl.html   Begonnen Aug. 2016